تشخیص دقیق و سریع حضور مورفین و کدئین در بدن با فناوری نانو
تاریخ انتشار : 14:24:13 1398/04/17
محققان کشور موفق به سنتز یک نانوکامپوزیت سه‌جزئی شدند که می‌توان میزان حضور داروهای مسکن کدئین و مورفین را در نمونه‌های خون و ادرار، با سرعت و دقت بالا اندازه‌گیری کرد.
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از ستاد توسعه فناوری نانو، امروزه با افزایش تنوع بیماری‌ها و حوادث و در پی آن بروز درد ناشی از آن‌ها، مصرف داروهای ضددرد افزایش یافته است، از این رو اندازه‌گیری دوز این نوع داروها در بدن به‌منظور کنترل مصرف آن‌ها امری ضروری است. از سوی دیگر نیز برخی از داروهای ضددرد در زمره مواد مخدر طبقه‌بندی می‌شوند که شناسایی آن‌ها از دیدگاه امنیتی نیز حائز اهمیت است. در سال‌های اخیر فناوری نانو توانسته گره‌های متعددی را در این حوزه از علم و فناوری بگشاید.
دکتر حسین عبدالمحمدزاده، استاد شیمی تجزیه دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، از دستگاه اسپکترومتر جرمی به‌عنوان یک روش گران‌قیمت در تشخیص مسکن‌های مورفین و کدئین یاد کرد و افزود: با توجه به قیمت بالای دستگاه اسپکترومتر جرمی، ما در طرح حاضر با سنتز یک نانوکامپوزیت سه‌جزئی و استفاده از آن برای جداسازی و پیش تغلیظ همزمان مورفین و کدئین تلاش کردیم دقت و سرعت روش کروماتوگرافی مایع با آشکارساز ماورای بنفش را به‌عنوان یک روش جایگزین برای روش آشکارسازی جرمی ارتقا ببخشیم.
وی ادامه داد: از آنجایی که نمونه‌های زیستی، از جمله نمونه ادرار یا خون، دارای ساختار پیچیده‌ای بوده و انواع مختلفی از ترکیبات آلی و معدنی در آن‌ها یافت می‌شود، بنابراین شناسایی ترکیبات ضددرد در میان طیف وسیعی از ترکیبات مختلف کار پیچیده‌ای است که ما با کمک فناوری نانو موفق شدیم به این مهم دست یابیم.
این محقق تصریح کرد: نانوکامپوزیت سنتز شده در این طرح متشکل از سه جزء اکسید آهن مغناطیسی، نانوصفحات گرافن اکسید و نانوذرات نقره است که به عنوان نانوجاذب در عملیات پیش تغلیظ، قبل از تزریق به دستگاه کروماتوگرافی مایع مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وی ادامه داد: در این مطالعه، پس از سنتز نانوکامپوزیت سه‌جزیی، از آزمون‌های مختلف به‌منظور مشخصه‌یابی، ساختارشناسی و ارزیابی خواص مغناطیسی استفاده شده است. همچنین به‌منظور دست‌یابی به شرایط بهینه استخراج، روش رویه پاسخ از نوع طراحی مرکب مرکزی مورداستفاده قرار گرفته است.
وی گفت: نتایج به‌دست‌آمده از آزمون‌های مربوط به توانایی استخراج و پیش تغلیظ داروهای مورفین و کدئین بیانگر گستره خطی ۰۱/۰ الی ۱۰ میکروگرم بر لیتر است. همچنین حد تشخیص روش ارائه شده برای اندازه‌گیری مورفین و کدئین به ترتیب ۸/۱ نانوگرم بر لیتر و ۱/۲ نانوگرم بر لیتر گزارش شده است. به‌علاوه، بازیابی نسبی محلول استاندارد کدئین و مورفین اضافه شده به نمونه‌های تحت مطالعه در محدوده ۹۷ الی ۵/۱۰۲ درصد با انحراف استاندارد نسبی در محدوده ۰۲/۱ الی ۱۰/۵ درصد به ترتیب صحت و دقت آنالیزهای انجام‌گرفته را تأیید می‌نمایند.
این پژوهش حاصل همکاری دکتر حسین عبدالمحمدزاده – عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، دکتر عباس علی زمانی- عضو هیئت‌علمی دانشگاه زنجان و زهرا شمسی – دانشجوی مقطع دکتری دانشگاه شهید مدنی آذربایجان است. نتایج این کار در مجله Journal of Chromatography A با ضریب تأثیر ۸۵۸/۳ (جلد ۱۵۹۰، سال ۲۰۱۹، صفحات ۲ تا ۹) به چاپ رسیده است.
